Ooit weleens een ander webbureau geraadpleegd? Of gewoon wat rondgekeken op internet, op zoek naar iemand die een website kon maken of beheren? Dan ben je vast wel eens de afkorting CMS, of ‘Content Management Systeem’ tegengekomen. Wat is het, welke smaken zijn er en waarom heb je het nodig?

Wat is een CMS?

Eerst maar eens de meest voor de hand liggende vraag uit de weg helpen. Een CMS helpt je om de inhoud van je website te beheren. Zo is het althans begonnen. Tegenwoordig wordt een CMS niet alleen gebruikt om de inhoud te beheren, maar ook om de pagina’s te bouwen.

Ooit, toen het internet nog in de kinderschoenen stond, werden websites gemaakt door mensen die HTML konden schrijven. De code die achter iedere pagina de opmaak verzorgt. Jij ziet een kop en een paragraaf, maar op de achtergrond zag dit er zo uit:

<h2>Een kop voor het artikel</h2>
<p>Hier staat de tekst van de paragraaf, die loopt tot de paragraaf 'tag' weer gesloten wordt, zoals nu</p>

Websites waren nog het domein van de techneuten, de hobbyisten, de nerds. Toen het internet groter en groter werd, wilde iedereen een website. Bedrijven, ontwerpers, tekstschrijvers, iedereen wilde zich laten zien op internet. Maar weinig mensen konden HTML schrijven, die HTML-documenten naar een publieke server sturen en zorgen dat iedereen die documenten kon zien. Tegelijkertijd werden websites steeds mooier vormgegeven maar daardoor ook steeds moeilijker te onderhouden. De achterliggende code werd gecompliceerder.

Wat je eigenlijk wilde, was een manier om de inhoud van een website aan te passen die toegankelijker was dan het schrijven van HTML.. Op die manier kon iedereen zijn eigen website onderhouden en inhoud beheren. Het ‘managen’ van de ‘content’ dus. Met een knop kies je bijvoorbeeld voor een bepaalde pagina dat de zijbalk zichtbaar, of juist niet moet zijn. Met een soort uitgekleden versie van Word beheer je de teksten. Tekstformaat, uitlijning, dik- of schuingedrukt, dat pas je allemaal aan in je content management systeem.

Hoe gebruik je een content management systeem?

Je krijgt een speciale link, waarmee je naar het beheergedeelte van je website gaat. Iets als https://jouw-website.nl/admin. Daar voer je je gebruikersnaam en wachtwoord in, waarna je toegang krijgt tot de ‘achterkant’ van de website. De kant waar de bouten en moeren zitten. In internettermen wordt vaak gebruikgemaakt van een vergelijking met toneel: de ‘voorkant’ van het decor is wat mensen te zien krijgen, de ‘achterkant’, dat is waar het echte werk gebeurt. Waar kostuums net op tijd worden aangetrokken, vergeten regels worden voorgezegd en lampen worden bediend.

De normale pagina’s van je website, die iedereen kan zien, vormen dus de voorkant van je website. De beheeromgeving waar je het CMS kunt zien, dat is de achterkant.

Eenmaal aangekomen achter de schermen kun je aanpassen wat je wilt aanpassen. Je opent bijvoorbeeld de beheerpagina voor je contactpagina om je telefoonnummer te veranderen. Zodra je die wijziging opslaat, is hij aan de voorkant direct zichtbaar!

Welke smaken content management systemen zijn er?

Wellicht honderden, maar zeker tientallen smaken zijn mogelijk. Grofweg kun je een scheiding maken tussen twee soorten: ‘conventionele’ en ‘headless’ CMS’en. Een conventioneel systeem, zoals WordPress, regelt alles. De inhoud aan de achterkant, maar ook hoe dat er uiteindelijk aan de voorkant uit gaat zien.

Een headless CMS systeem houdt zich daarentegen totaal niet bezig met de inhoud. Je hebt alleen een beheeromgeving, de rekwisieten, acteurs en toneelknechten dus, maar het stuk moet je zelf schrijven. Dit lijkt op het eerste gezicht misschien een slecht idee maar dat hoeft het zeker niet te zijn. Je kunt alles op deze manier namelijk precies aanpakken zoals je wilt. Meestal wat meer werk, maar het resultaat past als een maatpak.

Traditionele CMS’en, zoals WordPress, worden vaak gebruikt in combinatie met logge raamwerken. Als we in de toneelvergelijking blijven: stel je voor dat je één rekwisiet van een set wilt gebruiken, maar dat dat alleen kan als je de complete set waar dat rekwisiet toe behoort mee moet slepen. WordPress websites kunnen, als je niet weet wat je doet, makkelijk traag en log worden. Daarnaast is het inbouwen van specifieke functionaliteit soms lastig. Als een website een hele specifieke koppeling moet hebben met bijvoorbeeld een voorraadsysteem kan dat vaak makkelijker met een headless CMS.

Dat betekent niet dat er iets mis is met het veelgebruikte WordPress. Sterker nog, deze site draait er op. Het is allemaal een kwestie van de specifieke behoefte van de website, het budget en de technische mogelijkheden. Het gaat er om dat het juiste CMS gekozen wordt voor de opdracht, waarbij het dus neerkomt op maatwerk en meedenken met de opdrachtgever. Laten we daar nu net goed in zijn!

Waarom heb je een CMS nodig?

We hadden nog één vraag uit de inleiding open staan. Zou je een website kunnen maken zonder CMS? In theorie, zeker. Maar het is geen goed idee. Stel je voor dat je je telefoonnummer op al je pagina’s vermeldt en je wilt er iets in wijzigen. Dan moet je dat dus op iedere pagina handmatig doen. Content Management Systemen zijn namelijk ook allemaal voorzien van een ‘sjabloonsysteem’.

Neem bijvoorbeeld de voet van de website. Vaak worden daar zaken als adres en contactgegevens vermeld en ziet die er op iedere pagina hetzelfde uit. Die voet wordt dus ook maar één keer aangemaakt door het CMS en meerdere keren gebruikt. Zo zijn er heel veel voor de hand liggende zaken die een CMS al helemaal uitgewerkt heeft. Dat zou je zelf opnieuw kunnen gaan doen, maar de kans dat je het beter doet dan twintig jaar collectieve inspanning is vrij klein.

Websites zijn complex geworden en concurreren heftig met elkaar om de gunst van de bezoeker. Het is dus aan te raden om je te richten op goede inhoud, niet op de techniek. Laat dat bijvoorbeeld over aan een partij als MajorLabel, het is immers ons werk om websites te maken!